سم الله الرحمن الرحيم
نهضت حسيني از زواياي گوناگون قابل بررسي است، بررسي شرايط سياسي اجتماعي آن روز و موشكافي جريانات بستر ساز قيام، نقش آفريني بينظير سالار شهيدان حضرت امام حسين عليهالسلام، وفاداري ياران، نقش اهلبيت پس از شهادت، تأثيرگذاري امام زين العابدين عليهالسلام و زينب كبري عليهاالسلام در تداوم نهضت، الگو گشتن آن در راستاي حركت تاريخ و دهها موضوع ديگر ذهن كاوشگران و انديشهي پژوهشگران را به خود مشغول ساخته،
يكي از مسائل مهم تاريخ نهضت حسيني است و چون برخي مشكلات تاريخي به همراه دارد، هر سال به هنگامهي ماه صفر و تجديد خاطره و ياد حضرت سيدالشهدا عليهالسلام در روز اربعين، بر سر زبانها ميافتد و عدهاي به چگونگي آن و برخي به نفي و اثبات آن ميپردازند و عدهاي ساكت و بينظر از كنار آن ميگذرند. از آن جايي كه اين رويداد بسيار پراهميت است و بزرگان بسياري دربارهي آن قلم زدهاند،
زيارت مرقد پاك قبر امام حسين عليهالسلام داراي جايگاهي بلند و بسيار رفيع و از خصوصيات منحصر به فردي برخوردار است
كسي كه به زيارت قبر اباعبدالله در كنار فرات رود، همانند كسي است كه به زيارت خدا بر عرش او رفته است. [مناقب ، ج4 ، ص 128] .
- از امام صادق عليهالسلام نقل شده است كه فرمود:
من أتي قبر الحسين عليهالسلام عارفا بحقه كتبه الله في أعلي عليين؛
كسي كه به زيارت قبر حسين رود، در حالي كه عارف به حق او
باشد، خداوند او را در بالاترين و والاترين جايگاهها قرار خواهد داد. [كامل الزيارات،ص148] .
- امام صادق عليهالسلام فرمود:
زيارة الحسين بن علي عليهالسلام واجبة علي كل من يقر للحسين بالإمامة من الله عزوجل؛
زيارت حسين بن علي عليهالسلام بر هر كسي كه اقرار به امامت او از جانب خداوند متعال دارد، واجب است. [الارشاد، ج2،ص133] .
استحباب زيارت در هر حال
با آنکه خوف ضرر و احتمال آن، رافع بسیاری از احکام است، ولی در زیارت سیدالشهدا علیهالسلام خصوصیتی است که احتمال ضرر، رافع استحباب زیارت نیست و حتی برخی از روایات، دراین گونه موارد احتمال ضرر و غلبهی ترس بردلها، مردم را بدین کار ترغیب نمودهاند.
ابن بکیر میگوید: به امام صادق علیهالسلام عرض کردم: من با ترس از
نیروهای حکومت و خبرچینان و نیروهای نظامی دشمن به زیارت قبر پدر شما مشرف میشوم. حضرت فرمود:
یابن بکیر، أما تحب أن یراک الله فینا خائفا، أما تعلم أنه من خاف لخوفنا أظله الله فی ظل عرشه، و کان محدثه الحسین علیهالسلام تحت عرشه...؛
ای پسر بکیر! آیا دوست نداری که خدا تو را در راه ما ترسان ببیند؟ آیا نمیدانی که هر کس به خاطر ما به ترس افتد، خداوند او را در زیر سایهی عرش پناه دهد و هم سخن با او در زیر عرش حسین علیهالسلام خواهد بود؟... [کامل الزیارات ،ص126 ح2] .
محمد بن مسلم میگوید: امام محمد باقر علیهالسلام به من فرمود:
هل تأتی قبر الحسین؟! قلت: نعم، علی خوف و وجل. فقال: ما کان من هذا أشد، فالثواب فیه علی قدر الخوف، و من خاف فی إتیانه أمن الله روعته یوم القیامة...؛
آیا به زیارت قبر حسین میروی؟ گفتم: بلی، با ترس و لرز! فرمود: میزان ثواب به اندازهی میزان ترس است و هر کس که با ترس به زیارت قبر او رود، خداوند ترس او را در روز قیامت خواهد ریخت و در پناه الاهی قرار گرفته و آمرزیده خواهد شد.... [همان ص 127، ح5] .
شواهد تاریخی نشان میدهد که چه اندازه شیعیان و دوستداران اهلبیت علیهمالسلام در راه زیارت سیدالشهدا علیهالسلام از خود رشادت و جانبازی نشان
نخستین زائر امام حسین(ع)
جابر بن عبدالله انصاری را نخستین کسی دانست که شرافت کسب این عنوان را پیدا نموده است؛ چون او کسی است که به قصد زیارت قبر سالار شهیدان، أباعبدالله الحسین علیهالسلام، با توجه به کهولت سنی خود و با در نظر گرفتن شرایط بسیار سخت سیاسی روز، از مدینه به کربلا آمد؛ چنان که بسیاری از بزرگان به این مطلب تصریح نمودهاند.
شیخ مفید میفرماید:
و فی الیوم العشرین منه - صفر -... هو الیوم الذی ورد فیه جابر بن عبدالله الأنصاری صاحب رسول الله صلی الله علیه و آله و رضی الله تعالی عنه من المدینة الی کربلاء، لزیارة قبر سیدنا أبی عبدالله علیهالسلام، فکان أول من زاره من الناس؛
بیستم ماه صفر، روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، یار رسول خدا صلی الله علیه و آله، به قصد زیارت قبر حضرت أباعبدالله علیهالسلام، از مدینه به کربلا رفت و او نخستین کسی است که به زیارت قبر آن حضرت شتافت. [6] .
و این مطلب را بسیاری از عالمان و دانشمندان نقل کردهاند. شیخ طوسی [7] ، علامهی حلی [8] ، شیخ رضی الدین علی بن یوسف بن مطهر حلی [9] ، شیخ کفعمی [10] ، علامهی مجلسی [11] محدث نوری از جملهی این دانشمنداناند.
شخصیت جابر بن عبدالله الانصاری
جابر بن عبدالله، از شخصیتهای بسیار برجسته و محترم دنیای اسلام است که از موضع گیریهای بسیار خوب فکری و سیاسی برخوردار بوده است.
او از پیشتازان گرد آمده اطراف وجود امیرمؤمنان علیهالسلام ، و جزء گروه هفتاد نفر ، و آخرین کس باقی مانده از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه و آله و از پیروان اهلبیت علیهمالسلام بود. او در حالی که عمامهی سیاهی بر سر داشت، در مسجد مینشست و صدا میزد: ای باقر العلم! و در حالی که تکیه بر عصایش زده بود، در کوچههای مدینه میگشت و میگفت: علی خیر البشر؛ علی برترین بشر است. و چون پیرمرد شده بود، حجاج کاری به او نداشت.
محدث نوری میگوید:
او از پیشتازان گرد آمدهی اطراف وجود امیرمؤمنان علی علیهالسلام و حامل سلام پیامبر صلی الله علیه و آله برای امام باقر علیهالسلام و نخستین زائر قبر أباعبدالله الحسین علیهالسلام و روایتگر خبر لوح (دربردارندهی نص خداوند بر امامت امامان) بود و او تنها صحابی پیامبر صلی الله علیه و آله بود که آن لوح را نزد فاطمهی زهرا علیهاالسلام دیده بود.
محدث قمی میگوید:
او صحابی و یار جلیل القدر پیامبر بود و پیوستگی او به اهلبیت علیهمالسلام و جلالت او، مشهورتر از آن است که ذکر شود. وی به سال 78 از دنیا رفت و روایاتی که دلالت بر فضل او نماید، بسیار است... از أسدالغابة منقول است که او هجده جنگ را در رکاب پیامبر صلی الله علیه و آله، وجنگ صفین را در رکاب امیر مؤمنان علی علیهالسلام حاضر شد و در آخر عمر کور گردید.
او و پدرش هر دو از یاران رسول خدا بودند. وی از اهلبیت رضوان، و از شاهدان شب دوم عقبه، و از حاضران در جنگ خندق و بیعت شجره بوده است. . در جریان عقبه، او که کودکی بیش نبود، همراه پدر در جملهی هفتاد تنی بود که در آنجا با رسول خدا صلی الله علیه و آله بیعت نمودند. .
- او کهنسالی است که از یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله و امیرمؤمنان و امام حسن و امام حسین و امام زین العابدین و امام باقر علیهمالسلام شمرده میشود و به هنگام مرگ حدود 90 سال داشت. .
- او از راویانی است که عدهی زیادی از وی نقل حدیث نمودهاند. برخی احادیث وی را تا 1540 روایت شمردهاند و از این رو، از وی به عنوان کسی یاد میکنند که از جمله مکثرین در حدیث و حافظان سنن بوده
عطیة بن سعد عوفی
ابوحسن، عطیة بن سعد بن جنادهی عوفی، از دانشمندان بنام اسلامی و از مفسران قرآن کریم، شخصیتی است که توفیق همراهی جابر را در زیارت قبر أباعبدالله الحسین علیهالسلام یافته است و میتوان او را دومین زائر آن حضرت دانست.
مرحوم محدث قمی میفرماید:
«عطیهی عوفی یکی از مردان علم و حدیث است که اعمش و دیگران از وی روایت نقل نمودهاند و از او روایات زیادی در فضیلت امیرمؤمنان علیهالسلام نقل شده است.» .
برخی از فضایل این شخصیت بزرگ عبارت است از:
-انتخاب نام وی توسط امیرمؤمنان علیهالسلام؛ هنگامی که وی ولادت یافت، پدرش به آن حضرت گفت:
پسری از من به دنیا آمده است، نامی بر او بگذار. آن حضرت فرمود: هذا عطیة الله؛ او دادهی خداوند است. از این روی او را «عطیة» نام نهادند.
- توفیق زیارت قبر سیدالشهدا علیهالسلام همراه جابر بن عبدالله انصاری.
- پس از خروج ابن اشعث و فرار عطیه به فارس، حجاج به محمد بن قاسم ثقفی نوشت که عطیه را فراخوان. اگر اوعلی بن ابیطالب را لعن کرد که هیچ، وگرنه به او چهارصد ضربه شلاق بزن و موی سر و ریش او را بزن. عطیه پس از احضار، از انجام این کار سر باز زد و ضربات شلاق و تحمل اهانت را در ولای مولای خود به جان خرید.
- او دارای تفسیر قرآن در پنج جزء بود. این سخن از اوست: «من قرآن را سه بار با دید تفسیری و هفتاد بار با نگاه قرائتی بر ابنعباس عرضه داشتم.»
برداشت از صفینه النجاه (کتابخانه امام حسین ع ) تولید مرکز رایانه ای حوزه علمیه اصفهان